Om snel te reizen ...

Om snel te reizen ga je alleen, om ver te komen ga je samen

Een Afrikaans gezegde. Oh zo waar. Ik kom hier aan het eind van dit stuk op terug. In Afrika, en zo ook in Oeganda, kom je veelvuldig gebruikte uitspraken, grappige gezegden en bijzondere spreuken tegen. Zo zegt de uitspraak “He´s a funny guy”, meestal niets over de humor die ´hij´ heeft, als wel over de mogelijk onverantwoorde of bedrieglijke wijze waarop ´hij´ met mensen omgaat. Er is de afgelopen week enorm veel gebeurd. En dit keer zal ik geen dagverslagen plaatsen, maar slechts een aantal hoogtepunten aanhalen aan de hand van een aantal (soms Afrikaanse) gezegden.

“A person is a person because of other persons”
Tegenover het individualisme in onze westerse wereld staat de gemeenschap in Afrika. “Ik ben, omdat wij zijn.” Respect voor ouderen en gezagdragers is zichtbaar aanwezig, alleen al door het knielen van kinderen en vrouwen. En tot slot neemt men in Oeganda vaak uitgebreid de tijd om elkaar te begroeten. Hoewel dat niet altijd betekent dat het gesprek ook veel inhoud heeft. Veel knikkende hmm’s en uitgerekte yeah’s komen langs.

Bertus, David en Ruben in Oeganda
Donderdagavond stond ik weer op het vliegveld om mijn vader en broertje op te halen, ze keken lichtelijk verbaasd, omdat ze dachten dat ik in Masaka aan het werk was. Het weekend brachten we met z´n drieën door. Gaaf om pa kennis te kunnen laten maken met alle voor hem – door de verhalen en foto’s – al bekende namen en plaatsen! Maandag ging ik weer aan het werk en vertrokken pa en David richting giraffes en olifanten. Vanavond ga ik ze in Kampala ophalen om weer twee dagen met ze door te kunnen brengen.
Maar niet alleen Bertus en David zijn in Oeganda, ook Ruben is hier. Nee, helaas niet mijn eigen lieve vent. Nee, deze Ruben is veel kleiner, iets donkerder en bovendien veeeeeel jonger. De baby van Innocent en Apollo – met wie we al sinds 2007 bevriend zijn – heeft de naam Ruben gekregen! Als teken van verbondenheid tussen onze families en als dank voor onze vriendschap. Bovendien past de ‘R’ mooi in het rijtje van Ronald en Ritah. Apollo vroeg me eerst of ik dacht dat Ruben het wel leuk zou vinden, voordat hij hem zelf belde om toestemming te vragen voor het gebruik van zijn naam... Er is nu dus een Monirah en een dorpje verderop ook nog een Ruben!

“Een van de intelligentste dingen die je kan doen: veel kleine relaties laten bloeien zodat daar later een gemeenschap uit groeit” (Sobonfu Somé )
In Bukulula probeer ik samen met Willy, niet alleen het schooltje te voorzien van hulpmiddelen, maar ook andere kleine projecten. Jaloezie is vaak een storende factor in Afrika. Het kan relaties gemakkelijk verbreken, zeker wanneer één persoon in een dorp maar iets meer heeft dan de rest en daar niet op gepaste wijze mee om weet te gaan. Willy heeft een aantal zaken gelukkig behoorlijk mee. Hij is nog steeds naast schooldirecteur ook twee dagen in de week politieman, officer. Hij bekommert zich om diverse families, volgt trainingen, woont middenin het dorp en werkt daar ook als vrijwilliger. Als er een vrouw uit het dorp ’s nachts moet bevallen, rijdt Willy kosteloos naar het ziekenhuis. Op de ouderdag was al duidelijk dat de ouders en verzorgers ook erg tevreden zijn over het schooltje en dat ze hun beste beentje voorzetten en bijspringen waar mogelijk. Soms mee opruimen, mais meegeven, kinderen naar de dokter brengen. Naast de school, zijn we nu bezig met een community based organisation. Wanneer je namelijk laat zien dat je je inzet voor niet één project (zoals de school), maar ook voor anderen in het dorp, kun je van de overheid ook steun verwachten (in de zin van stoelen, een computercursus voor een aantal dorpsgenoten, een naaimachine o.i.d.). Een eerder idee om een simpel kliniekje te beginnen hebben we laten varen. De school draait nog niet op volle toeren en laten we eerst maar eens zorgen dat we in de omgeving goed bekend staan. Dat doen we nu door de gevangenis te bezoeken en er zeep, toiletpapier, teiltjes etc. te brengen (Willy gaat er ook weleens preken), matrassen en muskietennetten uit te delen aan de armste gezinnen en dit weekend gaan we ook langs bij een werkplaats voor mensen met een lichamelijke en soms lichtelijk verstandelijke handicap.
Hoofddoel zal het schooltje blijven. Daar wordt nu hard gewerkt aan de toiletten, de renovatie van de oude gebouwen – die eerst woonhuisjes waren en nu klaslokalen worden. Ook hebben we voor een mooi bedrag een stuk grond naast de school kunnen aankopen om ervoor te zorgen dat het kippenproject (waar een groot deel van de inkomsten uit voortkomen), daar naartoe kan verhuizen en we het oude grote kippenhok kunnen renoveren tot ‘mailhall’ voor bijeenkomsten met de kinderen, ouders, maar ook voor avondtrainingen voor mensen uit het dorp.

Zaterdag werd papa welkom geheten in Bukulula. Een bijna emotioneel onthaal van Willy aan ‘Tata’. Beiden hadden het water in de ogen. Mensen hier zijn ontzettend verbaasd, maar vooral blij dat ook onze ‘oude’ vader (met zeer jong uiterlijk, David is de oudere broer grapt men), nu een keer hier is. Zowat een hele eer om hem te ontmoeten. Ze bedanken hem er dan ook uitgebreid voor dat hij in het vliegtuig is gestapt en ook dat hij samen met mama, David en mij zo goed heeft opgevoed Haha :-)! Er zijn speciaal in de vakantie kinderen opgetrommeld om het welkom compleet te maken, pa geniet. De kinderen krijgen na afloop als dank een ei en een lolly…

“Muziek en lachen helen alle kwalen”
Florence is goed in dat lachen, verlegen weliswaar, maar ze lacht en grijnst wat af. Soms lijkt het of ze al haar zorgen weglacht. Ook met haar en de rest van de familie maakt papa kort kennis. Zie de geweldige foto van pa met Monirah, Petra en Gideon (in roze jurkje)! Evenals bij Apollo laten we ook hier een solarlantarn achter. Een zonnepaneel met een lantaarn die licht kan geven en ook te gebruiken is om je telefoon op te laden. Misschien kan Elisa dan ook weer muziek op zijn mobiel luisteren als hij zijn telefoon regelmatiger op kan laden. Hij is gek op zingen. “Muziek en lachen helen alle kwalen”, aldus een oud Roemeens gezegde.

“Iemand doodzwijgen is ook moord”
Mishandelde vrouwen (huiselijk geweld in the villages), gevangenen (drie jaar gevangen gezet worden voor het stelen van een kip, omdat je je familie te eten wilt geven), weduwen en wezen en lichamelijk dan wel verstandelijk beperkten… Er wordt soms nauwelijks naar omgekeken of ze zijn niet zichtbaar. Weggestopt, onbekend. Soms doodgezwegen. Het voorbeeld blijft voor mij Naba… Samen met pa en David en Willy bezocht ik de gevangenis en gingen we naar de werkplaats voor ‘disabled people’.

“Tell me and I’ll forget; show me and I may remember; involve me and I’ll understand”
In het Nederlands: “Vertel me iets en ik zal het vergeten. Laat me iets zien en ik zal het onthouden. Laat me iets ervaren en ik zal het me eigen maken.” (Confucius)
Maandagmiddag ontmoet ik op de evenaar de 10 Oegandese vrouwen van Isis WICCE en de 10 vrouwen uit Moordrecht en Gouda. Gelukkig hebben ze geen van allen nog spijt. Voor hen geldt bovenstaande spreuk zeker, dat was duidelijk. Verhalen hadden ze genoeg gehoord, soms van eigen kinderen die naar Afrika meegingen op werkvakantie of van mij toen ik ze probeerde enthousiast te krijgen voor deze reis. Maar het zelf proeven, ruiken en beleven maakt dat ze echte ontmoetingen hebben die ze nooit meer zullen vergeten! Samen met hen ging ik naar Mpigi en Kiwangala. In augustus zullen Ruben en ik met een groep van 18 personen op werkvakantie in Mpigi zijn. We gaan daar bouwen aan een middelbare school. Marry en Cora konden alvast zien waar hun zonen terecht zullen komen.
Na een korte ontmoeting en overnachting neem ik al weer afscheid van de 20 vrouwen en ik krijg van een van de Oegandese vrouwen nog mee: “Wend altijd uw gezicht naar de zon, dan laat u de schaduw achter u”.

“The secret of happiness is not in doing what one likes, but in liking what one does”
Je moet er zelf wat moois van maken. En misschien geldt zelfs wel: “Als je doet wat je leuk vindt hoef je nooit te werken.” (Mahatma Ghandi)
Dinsdag 1 mei (Public Holiday, Dag van de arbeid) en woensdag 2 mei zijn werkdagen voor mij.
Eenzame dagen achter mijn laptop en aan de telefoon in Masaka. Vorige week heb ik op een dag 12 hotels bekeken, veel belangrijke mannen gesproken die voor een groep van 50 EO leden best een special price willen afspreken en heel veel heel en weer gereden in de hoofdstad. Alle zeven heuvels van Kampala heb ik gehad. Het ene hotel had niet genoeg (tweepersoons)kamers, het andere was niet luxe genoeg. Een volgende lag in een ietwat drukke en gehorige wijk of had onvriendelijk personeel en een manager die over mzungu’s sprak alsof het wandelende geldautomaten zijn. Simpel is het niet, dat is duidelijk. Vanmiddag ga ik weer verder op speurtocht. Volgende week nog samen met Alex naar het noorden, Lira en Soroti aandoen. Verder heb ik ook een paar behoorlijk heftige gesprekken en meningsverschillen gehad over een aantal projecten. Pittig. Maar zolang ik weet waar ik het voor doe, blijft ook dat werk zelfs ‘leuk’.

“Om snel te reizen, ga je alleen, om ver te komen ga je samen”
Enerzijds ben ik dus alleen op een vluchtige reis. Aan het werk. In tempo probeer ik resultaten te behalen. Noodzakelijk, maar niet voldoende. Om er echt iets toe te doen voor je medemens, heb ik geleerd, moet je samen optrekken. Elkaar ontmoeten, op je hurken zitten in een hutje. Dan kun je pas echt geven en ver komen. Samen heb je meer en betere ideeën die je verder kunnen brengen. Dankbaar ben ik dan ook dat ik deze reis kan afwisselen. Soms alleen aan het reizen, maar ik kan nu ook samen zijn met pa en David, met projectleiders van Livingstoneprojecten, met vrouwen uit Moordrecht en Gouda, met lieve Oegandese vrienden als Willy en zelfs een klein beetje met Ruben :-)

Veel liefs,
Monirah