Changing colours | Changing the mood

Altijd gedacht dat kameleons van kleur veranderen om niet op te vallen, een schutkleur aan te nemen? Vandaag heb ik geleerd dat het eerder het geval is dat de kameleon zijn ‘mood’ laat zien met de kleur die hij aangeeft en hij er mee kan communiceren. Maar op z’n gemak en in slaap heeft hij inderdaad vaak de kleur van zijn achtergrond.
De afgelopen dagen ben ik een beetje geweest als die kameleon, steeds in een andere mood. Ik heb groen en geel gezien van ergernis toen mijn bagage niet aankwam en de bankautomaten weigerden geld te geven. Ik zag rood – van de hitte - toen ik van een taxi-moto (een Rwandese boda boda) afstapte, blauw van het lachen toen mevrouw zes (!) van de telefooncentrale me zei: ‘the computer has an issue’ en ik had zondagmiddag ook even rode ogen van de tranen. Maar gelukkig heb ik steeds weer mijn eigen natuurlijke (ietwat door de zon gekleurde) huidskleur als ik in slaap val. Als een real mzungu (witte, blanke) in Afrika.

Zaterdag 24 maart
Van Brussel naar Amsterdam vliegen en dan door naar Rwanda… Onder het motto ‘meer vlieguren voor minder geld.’ De vlucht vanaf Schiphol naar Kigali was dezelfde als die naar Entebbe, Oeganda. Heel even dacht ik: “zal ik blijven zitten?” Om mij heen hoorde ik veel Frans en Engels, maar ook een enkeling die Luganda sprak. Alleen dat al deed me glimlachen :-). In Kigali ging het met mijn zelf uitgeprinte visum prima, slechts $30! Wat een verschil met dat gedoe (en de bijbehorende kosten) voor een visum om India in te mogen. De kleine meneer in zijn veel te grote stoel, in zijn veel te grote jasje die mijn paspoort vluchtig bekeek wenste me ‘a pleasant stay’. ‘Dat zal wel goed komen dacht ik meteen’. Tot ik 1,5 uur later nog mijn bagage niet had... Ik werd wel aan alle kanten vriendelijk ‘geholpen’, maar moest toch echt met alleen handbagage het vliegveld verlaten. Ook de pinautomaten deden het niet, gelukkig had ik wat dollars die ik in kon wisselen om toch een taxi en herberg te kunnen betalen.

Zondag 25 maart
De driver van zaterdag wist me binnen een half uur – voor een goede prijs – bij l’Auberge d’Accueil te brengen. Middenin Kigali. Een kleine herberg naast de Presbyteriaanse kerk, via internet gevonden. Aangezien ik tevreden was over het rijgedrag van Fidel, had ik meteen geregeld dat hij me ook zondagochtend weer op zou komen halen om de weg naar het vliegveld nogmaals af te leggen. Fidel zag dat ik naar de ketting met een kruis aan zijn binnenspiegel keek en hij zei: “I love Jesus. Do you know him?” De eerste rit was hij niet spraakzaam geweest, maar nu wilde hij toch duidelijk wel een gesprek aanknopen. Ik had geluk dat hij wel redelijk Engels sprak want ik zou bijna de hele zondag met hem doorbrengen…
Om 08.00 uur zou mijn bagage aankomen, maar helaas. Niets. Wachten tot 10.00 uur. Ook geen KLM bagage en er werd me verteld dat mijn bagage in Nairobi was. Yeah right, it comes closer… Toen er om 12.00 uur weer een vlucht kwam (uit Nairobi) werd het nog gekker. De 17 passagiers die daar mee aankwamen kregen allemaal te horen dat hun bagage was achtergebleven door een foutje bij Kenyan Airways. Ze moesten wachten op de vlucht van 19.00 uur, of die van 21.00 uur. Inderdaad, ik ook.
Ik wilde graag even weg van het vliegveld en belde Fidel. Voor deze middag had ik een bezoek aan het Gisozi Genocide Memorial Centre op het programma staan. Niet iets om door opgevrolijkt te worden, maar toch. Mijn planning zou in ieder geval niet meteen helemaal overhoop liggen.
Een herdenkplaats en massagraf voor slachtoffers van de genocide van een kleine twintig jaar geleden, 1994. Mooie rozentuinen met bankjes, een prachtig uitzicht over de heuvels waarop Kigali ligt en er wordt gewerkt aan een ‘Wall of Names’. Binnen worden er zeer indrukwekkende ‘exposities’ vertoond. Voorwerpen, foto- en filmmateriaal, interviews met vrouwen en kinderen, Hutu’s en Tutsi’s aan het woord… Vreselijke beelden. Daar is de film Hotel Rwanda echt niets bij. Met name de verhalen van een aantal vrouwen blijven me bij.
In drie maanden werden er ongeveer een miljoen mensen gedood. Maar er zijn nog meer slachtoffers, namelijk alle weduwen en wezen die achterbleven. De vrouwen die zwaar mishandeld en verkracht werden. Er hangt een lijstje met percentages over kinderen. 99,9% was getuige van geweld, 79,6 % heeft iemand in de familie verloren en 57,7% zag iemand gedood worden met een machete.
Had ik het hier al moeilijk, in Ntarama werd het nog heftiger. In Ntarama iets buiten Kigali bezocht ik met Fidel een dorpje waar een andere gedenkplaats is. Hier ging Fidel ook de auto uit. Hij was er vaak langs gereden, maar wilde nu ook een keer het terrein op.
Hier – in en om – een verwoest katholiek kerkje zijn in 1994 zo’n 5000 mensen vermoord. Ook veel kinderen kwamen om, om te voorkomen dat er een nieuwe generatie Tutsi’s zou komen. In het kerkje liggen op stellingen honderden hoofdschedels netjes naast elkaar gelegd. Eronder liggen overige botten. “Om er voor te zorgen dat er nooit gezegd kan worden dat de genocide in Rwanda niet echt gebeurd zou zijn. Bewijsmateriaal.” In een klein klaslokaaltje verder op – waar de priester lesgaf – zien we een muur met een grote donkere vlek. Of ik wil weten hoe die vlek daar komt… Ik kijk Fidel aan, die constant naast me blijft lopen. Hij haalt zijn schouders op en ik kijk weer naar onze jonge vrouwelijke gids. “Dat is bloed van kinderhoofdjes…” en ongestoord gaat ze verder met de uitleg over een grote stok die in de hoek van het lokaal staat… Het was genoeg voor mij en ik zal jullie ook niet verder lastig vallen met nog meer nare geschiedenissen. Een ding was duidelijk – Fidel en ik zaten samen met de tranen in onze ogen in de auto terug naar het vliegveld. Hij heeft blijkbaar ook genoeg vreselijke herinneringen en verdriet.

Maandag 26 maart
“De laatste keer dat ik naar het vliegtuig ga voordat het zaterdag is”, zo nam ik me voor. Ook zondagavond had ik pech gehad. “Als het vandaag nog niet lukt, ga ik toch maar op zoek naar wat schone kleren, wat ik nu draag heb ik al vanaf vrijdag op zaterdagnacht aan.” Maar changing of colour and mood in de vroege ochtend: mijn backpack is ongeopend aangekomen!
Ik ben op tijd weer terug in de herberg waar om 08.30 uur John me op komt halen. John is mijn enige vooraf bekende ‘relatie’ hier in Rwanda. Althans, in zoverre, hij is contactpersoon van EO-Eva en Red een Kind. In overleg met hem zal ik de hele reis verder vorm gaan geven en praktisch voorbereiden (van hotel tot bus, van plaats om te lunchen tot projectbezoeken etc). John is zoals Hilde had aangekondigd niet typisch Afrikaans. Een vlotte vent die meteen begrijpt wat je bedoelt (in ieder geval kijkt hij niet eerst wazig om vervolgens ja te knikken).
Hij werk bij de A.E.E., The African Evangelistic Enterprise en samen met Gladys zijn assistente hebben we meteen al een leuk, maar ook goed gesprek op hun kantoor in Kabeza – een buitenwijk van Kigali. Eerste indruk: hardwerkende mensen, met hen als backup en vraagbaak ga ik het wel redden deze week.
In de middag gaat Melanie met me op pad om alvast een indruk te krijgen van de kwaliteit en prijzen van hotels in Kigali en omgeving. Ook Melanie werkt bij A.E.E. en heeft al veel gereisd binnen Afrika.
Ze vertelt me dat ze is geboren in Tanzania, heeft gestudeerd in Oeganda en dat ze na de ballingschap nu weer terug is in Rwanda, waar ze eigenlijk hoort. Genoeg gespreksstof dus terwijl we langs allerlei hotels rijden. De een groot en blinkend, de ander duur, weer een ander met kleine kamers, of geen grote eetzaal dan wel conference room. Gemakkelijk is het niet om voor 50 vrouwen een geschikt hotel te vinden. Maar we zijn in ‘a good mood’ en lachen in de auto om verschillende managers die meteen alles uit de kast lijken te willen halen om 50 mzungu’s binnen te krijgen…
En oh ja, we hebben ook Western Union nog even getest. Wellicht een beetje suf, maar ik ging er vanuit dat je in Kigali wel met je wereldpas zou kunnen pinnen. Niet dus! Balen. In Oeganda kun je er in de kleinste gehuchten nog mee terecht en hier in de hoofdstad niet eens.
Een leuke en leerzame dag!

Dinsdag 27 maart
Vandaag was een ‘klusjesdag’ zoals ik dat in Nederland zou noemen, een dag met een gevarieerd programma. Ritjes op de moto’s langs nog een aantal hotels, bellen met managers van hotels om te onderhandelen, een bezoek aan een soort groot VVV kantoor in Kigali om informatie aangaande vervoer te verzamelen voor een grote groep, een wandelingetje door de stad etc.
En nu mailen met Nederland, een heerlijke Fanta citrus drinken en een ‘waarbenjij’ plaatsen!

I’m in a good mood!
Monirah