Ik kwam ze tegen: Fidel, verfluchten en miracles

Terwijl iedereen in Nederland nog stiekem hoopte op een Elfstedentocht, maakte ik me klaar voor 2 weken Afrika. Geen Oeganda, maar buurland Rwanda. Een bijzondere reis vermoed ik. De eerste dagen, alleen en zelfstandig op pad, diverse dingen regelen. Maar vanaf woensdag is het gedaan met de rust, een groep van 50 vrouwen zal dan ook hier in Kigali zijn. Nederlandse, blanke vrouwen wel te verstaan. Nog specifieker, allemaal vrouwen die zich voor een lezersreis van de EO Eva hebben ingeschreven. Iedere twee jaar heeft de Eva een goed doel. Dit keer in samenwerking met Red een Kind en A.E.E. (African Evangelistic Enterprise) in Rwanda. Na twee jaar worden de projecten waarvoor gespaard is bezocht tijdens een zogeheten Eva-reis. En je raadt het al, ik mocht voor Livingstone en de Eva, deze reis naar Rwanda voorbereiden en dus ook nu al even eerder voor de groep uit. Heeeeel vervelend werk ;-)

Zaterdag 26 januari
Bij aankomst staat er niemand op me te wachten. Ik zie tot mijn vreugde wel Fidel staan en loop op hem af. Niet een van die opdringerige mannen met overdreven tandpasta-smile, die je koffer al uit je hand trekken voor je ze antwoord kunt geven op hun vraag of je een taxi nodig hebt. Fidel, een taxichauffeur die me eerder reed. Hij groet vriendelijk, knikt en vraagt netjes waar ik heen wil. Top, ik weet ’t zeker. Hij is het. Hij herkent mij niet, dat is duidelijk. Wie weet hoeveel bazungu hij inmiddels al weer gereden heeft. Als ik zijn naam zeg, staat hij stil en laat mijn koffer even los. Een hele stevige extra schuddende handdruk volgt. You’re back? I knew it! Nieuwsgierig waar ik Fidel van (her)ken? Lees onder dit verslag, een stukje uit een verslag van mijn vorige reis naar Rwanda, maart 2012.
In het Hilltop aangekomen schrikken ze van mijn komst. Hoewel deze toch echt duidelijk aangegeven was, kom ik toch een dag eerder dan verwacht. Welcome in Africa! Ik kan dan ook nog niet mijn kamer 209 in. Op de vraag tot wanneer die bezet is, schieten alle vier de meiden achter de receptie in de lach. Giechel giechel. Uhm, nou bezet is hij niet, hij moet nog schoon worden gemaakt en er wordt in die gang nog geverfd… En er komt later deze week namelijk een grote groep… Ik lach hard mee. Nu kijken zij verbaasd. Ik leg uit dat die groep van woensdagavond ook ‘bij mij’ hoort…

Zondag 27 januari
Volgens mij heb ik dat nog nooit gegeten als ontbijt, ‘fresh mushroom-soup’. Eigenlijk niet eens verkeerd. Ook niet vervelend is mijn eerste ritje op de boda. Heerlijk even weer die vrijheid voelen. Achterop een brommer, door de stad, over de bergen. Alleen geen haren in de wind, want hier in Rwanda moet je in tegenstelling tot in Oeganda, verplicht een helm op.
’s Ochtends om 09.00 uur stap ik in Kabeza het Miracle Centre in. Ik hoor geheel vrijwillig een preek van 55 minuten aan. Deze gaat over het (h)erkennen van je zwakten. Van de vele Bijbelteksten en voorbeelden blijft me er een goed bij. Een pasgetrouwd stel wordt naar voren geroepen. Beiden moeten ze met een zelfde pen een zin op schrijven. Hij: “Ik houd ontzettend veel van mijn vrouw” Zij: “Morgen vermoord ik mijn man”. Moraal van het verhaal? De mens is als een pen. Door zowel God te gebruiken, als ook door de duivel. En, zo gaat de junior pastor verder, “Uit welk volk kwam jij? de goede of de slechte? of maakte dat niet uit? Nee, precies, mensen vermoordden ook hun eigen volk, hun eigen families! De mens, gebruikt door het kwaad. De mens is zwak, al wil ze dat zelf niet (h)erkennen.” Om 12.45 uur sta ik (geheel vermoeid en verzwakt ;-)) weer buiten, indeed: a miracle :-) Volgende week moeten we misschien maar naar het ‘middengedeelte’ met de swingende worship en overtuigende testimonies gaan…
‘s Middags ga ik shoppen. Gewoon op de hoek van de straat, onder een rode partytent, sluit ik aan in de rij voor een aantal SIM-cards en ‘airtime’ (de ouderwetse, kras-beltegoed-kaarten). Een paar straten verderop koop ik nog een nieuwe plattegrond en vind ik in een klein steegje een copyshop. Ik had nog een welkomstkaartje bedacht – sommigen kennen ‘m inmiddels wel. De 50 vrouwen nog niet….

Morgenochtend ga met de hotelmanager het programma bespreken (what and where to eat) en morgenmiddag ga ik naar John en Gladys om ook met hen alles nog een keer te doorlopen en de laatste dingen te regelen; vervoer (niet onbelangrijk), een muziek en dansgroep (ook de moeite waard), checken of er kippen en geiten zijn etc. En heel misschien kan ik ergens tussendoor ook Chris nog ontmoeten. Ik laat me verrassen!

Veel liefs uit b-e-a-u-t-i-f-u-l Kigali, Rwanda



Zondag 25 maart 2012
De driver van zaterdag wist me binnen een half uur – voor een goede prijs – bij l’Auberge d’Accueil te brengen. Middenin Kigali. Een kleine herberg naast de Presbyteriaanse kerk, via internet gevonden. Aangezien ik tevreden was over het rijgedrag van Fidel, had ik meteen geregeld dat hij me ook zondagochtend weer op zou komen halen om de weg naar het vliegveld nogmaals af te leggen. Fidel zag dat ik naar de ketting met een kruis aan zijn binnenspiegel keek en hij zei: “I love Jesus. Do you know him?” De eerste rit was hij niet spraakzaam geweest, maar nu wilde hij toch duidelijk wel een gesprek aanknopen. Ik had geluk dat hij wel redelijk Engels sprak want ik zou bijna de hele zondag met hem doorbrengen…
Om 08.00 uur zou mijn bagage aankomen, maar helaas. Niets. Wachten tot 10.00 uur. Ook geen KLM bagage en er werd me verteld dat mijn bagage in Nairobi was. Yeah right, it comes closer… Toen er om 12.00 uur weer een vlucht kwam (uit Nairobi) werd het nog gekker. De 17 passagiers die daar mee aankwamen kregen allemaal te horen dat hun bagage was achtergebleven door een foutje bij Kenyan Airways. Ze moesten wachten op de vlucht van 19.00 uur, of die van 21.00 uur. Inderdaad, ik ook.
Ik wilde graag even weg van het vliegveld en belde Fidel. Voor deze middag had ik een bezoek aan het Gisozi Genocide Memorial Centre op het programma staan. Niet iets om door opgevrolijkt te worden, maar toch. Mijn planning zou in ieder geval niet meteen helemaal overhoop liggen.
Een herdenkplaats en massagraf voor slachtoffers van de genocide van een kleine twintig jaar geleden, 1994. Mooie rozentuinen met bankjes, een prachtig uitzicht over de heuvels waarop Kigali ligt en er wordt gewerkt aan een ‘Wall of Names’. Binnen worden er zeer indrukwekkende ‘exposities’ vertoond. Voorwerpen, foto- en filmmateriaal, interviews met vrouwen en kinderen, Hutu’s en Tutsi’s aan het woord… Vreselijke beelden. Daar is de film Hotel Rwanda echt niets bij. Met name de verhalen van een aantal vrouwen blijven me bij.
In drie maanden werden er ongeveer een miljoen mensen gedood. Maar er zijn nog meer slachtoffers, namelijk alle weduwen en wezen die achterbleven. De vrouwen die zwaar mishandeld en verkracht werden. Er hangt een lijstje met percentages over kinderen. 99,9% was getuige van geweld, 79,6 % heeft iemand in de familie verloren en 57,7% zag iemand gedood worden met een machete.
Had ik het hier al moeilijk, in Ntarama werd het nog heftiger. In Ntarama iets buiten Kigali bezocht ik met Fidel een dorpje waar een andere gedenkplaats is. Hier ging Fidel ook de auto uit. Hij was er vaak langs gereden, maar wilde nu ook een keer het terrein op.
Hier – in en om – een verwoest katholiek kerkje zijn in 1994 zo’n 5000 mensen vermoord. Ook veel kinderen kwamen om, om te voorkomen dat er een nieuwe generatie Tutsi’s zou komen. In het kerkje liggen op stellingen honderden hoofdschedels netjes naast elkaar gelegd. Eronder liggen overige botten. “Om er voor te zorgen dat er nooit gezegd kan worden dat de genocide in Rwanda niet echt gebeurd zou zijn. Bewijsmateriaal.” In een klein klaslokaaltje verder op – waar de priester lesgaf – zien we een muur met een grote donkere vlek. Of ik wil weten hoe die vlek daar komt… Ik kijk Fidel aan, die constant naast me blijft lopen. Hij haalt zijn schouders op en ik kijk weer naar onze jonge vrouwelijke gids. “Dat is bloed van kinderhoofdjes…” en ongestoord gaat ze verder met de uitleg over een grote stok die in de hoek van het lokaal staat… Het was genoeg voor mij en ik zal jullie ook niet verder lastig vallen met nog meer nare geschiedenissen. Een ding was duidelijk – Fidel en ik zaten samen met de tranen in onze ogen in de auto terug naar het vliegveld. Hij heeft blijkbaar ook genoeg vreselijke herinneringen en verdriet.

Ps. Nog meer bijzonder, dinsdag voor vertrek vertelde ik bij de dagopening bij Livingstone nog over deze Fidel. Toeval of God in cognito?